O primeiro que rechama ao mirar un plano do Castro, son esas grandes
cabanas de planta ovalada, un atipismo dentro da arquitectura doméstica da
Segunda Idade do Ferro nas Rías Baixas. Sempre houbo un certo debate sobre a cronoloxía
destas construcións peculiares, e pode ser que sempre estivesen aí, dende o
mesmo momento en que unha tropa de castrexos decididos puxéronse a cavar
gabias, carrexar terra e construír muros coma auténticos posesos.
O que quedou claro, tanto nas intervencións de 1995-96 como nesta de 2012,
é que as grandes cabanas que arestora atopamos xusto ao traspasar o acceso aos
recintos habitados, erguéronse na última fase de ocupación, seguramente no
mesmo proxecto que implicou o levantamento dun novo sistema defensivo e dunha
porta colosal. A construción dun espazo monumental e de gran forza
escenográfica que cambiou de xeito radical, e para sempre, a morfoloxía deste
magnífico hábitat castrexo.
A monumentalización da arquitectura, defensiva e doméstica, é un feito
característico de finais da Idade do Ferro. Suxire cambios profundos na
sociedade do momento, un auténtico terremoto social para aquelas comunidades
dinámicas, adaptables e oportunistas. Pero cada castro é un mundo de seu e ten
unha historia distinta que contar. Nese magma en ebullición que foi final do primeiro
milenio antes da nosa Era, algúns colapsaron, como O Achadizo, que se abandonou
a mediados do século I, pero outros tiveron éxito, prosperaron e chegaron a
desenvolver arquitecturas custosas e sofisticadas. Neste grupo de privilexio
tamén figura Baroña.
Como se pode ver na foto de arriba, a gran cabana ovalada descuberta no seu
día polo arqueólogo pontevedrés González García-Paz, e reescavada neste 2012, é
unha estrutura de grandes dimensións, falando sempre dentro da escala propia
dos castros. Á luz dos datos e novidades fornecidos nesta última campaña, construíse
sobre unha plataforma elevada á que se accedía, unha vez traspasada a gran
entrada en falso túnel, por tres chanzos de pedra. Á esquerda deles quedaban ás
esqueiras para subir ao adarve da muralla, ás torres de flanqueo do corredor de
acceso e ao pasadizo elevado que comunicaba as cabezas dos lenzos defensivos.
Ao fronte, embocaba nunha calexa delimitada por dúas construcións. Unha delas,
axuntada ao paramento interior da cerca, construíuse sobre os alicerces da
primeira muralla. A outra é a nosa gran cabana ovalada. Ámbalas dúas abrían as
súas portas afrontadas, coa soleira da cabana redonda sobreelevada e accesible
por medio dunha esqueira de catro chanzos. Unha mostra de complexidade
arquitectónica que reflicte unha obviedade mil veces repetida: que as
construcións castrexas non eran células independentes, senón que formaban parte
dunha paisaxe intensamente edificada na que todos os elementos estaban
relacionados.
Pero hai máis. Xunto cun interesante espolio material, no que sobrancean
fermosas mostras de cerámica indíxena, dúas moas de muíños manuais, anacos de
cerámica de mesa de importación e ata un machado puído, a escavación sacou á
luz un sorprendente nivel inferior de ocupación, tal e como se pode ver na fofo
de abaixo. Sobre el, abertos no sedimento e na rocha base, os negativos de
varios ocos de poste. Están aliñados, deseñan unha planta curva e cabe
interpretalos como parte dun fondo de cabana de estacas e caneirado, un tipo de
construción que, no eido doméstico e nesta zona xeográfica, onde a arquitectura
petrifícase ben cedo, pódenos levar ás primeiras fases da Cultura Castrexa. Na
miña opinión persoal, trátase dun achado de primeira orde que reafirma a nosa
postura a prol dunha dinámica estratigráfica complexa para o xacemento e da
existencias de fases de ocupación antigas. Unha novidade importante que abre as
portas dun tempo suxestivo: o amencer do Castro de Baroña.
Tito Concheiro
No hay comentarios:
Publicar un comentario